همه ی آن چیزی که باید در مورد گلخانه ها بدانیم

تعریف گلخانه

گلخانه بخش محدودی از فضاست که در آن کلیه عوامل محیطی قابل کنترل بوده و برای کشت های متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث می گردد.

انواع گلخانه ها

گلخانه ها از نظر نوع تو لید و نوع تیپ سازه دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.

تقسیم بندی بر اساس نوع تولید:

گلخانه های تولیدی سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی، فلفل، بادمجان، طالبی و سبزیجات برگی(ریحان- شاهی و……..) می باشد.
گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گل های شاخه بریده(رُز- ژربرا – گلایول – داوودی و…) وگل های آپارتمانی می باشد.
سالن های گلخانه ای تولید قارچ دکمه ای و قارچ صدفی
از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند.

انواع بسترهای کاشت محصولات گلخانه ای

بستر کاشت در گلخانه ها به دو صورت خاکی و یا هیدروپونیک(بدون خاک) هستند که در کشت خاکی ریشه گیاه در خاک قرار می گیرد که در این روش مدیریت تغذیه آسان و نیاز به دانش فنی زیادی ندارد ولی مقداری از مواد غذایی مصرفی از دسترس گیاه خارج و بیماری های خاکزی همواره کشت را تهدید می کند.

در کشت هیدروپونیک ریشه گیاه در موادی نظیر پرلایت، پشم سنگ، لیکا،ماسه و… قرار داده می شود و مواد غذایی مستقیماً در دسترس گیاه قرار می گیرد که این روش مصرف آب را کاهش، بیماری های خاکزی کم و عملکرد را در واحد سطح افزایش می دهد امّا نیاز به دانش فنی بالا و مدیر کارآزموده و متخصص دارد و هزینه ساخت هم 20-15 درصد افزایش می یابد.

عملکرد تولیدات گلخانه ای

مهم ترین مزیت تولیدات گلخانه ای نسبت به تولید در فضای باز عبارتند از: اشتغالزایی بالا، مصرف آب کم و افزایش تولید در واحد سطح .

شرایط لازم برای احداث گلخانه

برای احداث هر گلخانه باید موارد ذیل مد نظر قرار گیرد.

* محل مناسب احداث گلخانه
خاک محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط، زهکشی مناسب، فاقد شوری و قلیائی بودن، آهک و گچ باشد. محل گلخانه حتی الامکان نزدیک خط اصلی گاز و جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد. شیب های تند،محل های بادگیر مکان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود که بتوان گلخانه ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.

* وجود آب کافی با کیفیت مناسب
حداقل آب مورد نیاز برای 1000 مترمربع گلخانه در هر شبانه روز در فصل تابستان(پیک مصرف) 10-8 مترمکعب است که با توجه به میزان آب موجود، سطح گلخانه قابل احداث را می توان مشخص کرد. علاوه بر مقدار آب، کیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.

تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهم ترین عامل محدود کننده برای کشت های گلخانه ای شوری یا EC آب است.

تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها

از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه می توان به سیستم گرمایشی، سرمایشی، ژنراتور و… اشاره نمود.

الف- انواع سیستم گرمایشی:

1- سیستم مرکزی: سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/0 هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.

2- سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته، بخاری های منفرد یا تراکمی– بخاری های کنوکسیونی یا همرفتی– بخاریهای تابشی با انرژی پایین.

ب- انواع سیستم سرمایشی:

1- سیستم خنک کننده تابستانه:

1-1- سیستم خنک کننده فن وپد: متداول ترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود.

2-1- سیستم خنک کننده تبخیری(مه پاش)

2– سیستم خنک کننده زمستانه

2-1- سیستم تیوپ– پنکه

سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه

1- ژنراتور (برق اِضطراری)

2- ترموستات

3- سیستم آبیاری تحت فشار

برخی ازآفات و بیماری های مهم گلخانه ای

اسامی برخی از آفات و بیماری های مهم که معمولاً در گلخانه ها به محصولات سبزی و صیفی و گل و گیاهان زینتی خسارت وارد می سازند به شرح ذیل می باشد.

الف- آفات گلخانه ای
ردیف نوع آفت ردیف نوع آفت
1 مینوز 6 تریپس
2 شته ها 7 زنجرکها

3 مگس سفید 8 حلزون های صدف دارو(رابها)
4 کنه تارعنکبوتی 9 شپشکهای سپردار
5 آبدزدک 10
ب- بیماریهای گلخانه ای

ردیف نوع بیماری ردیف نوع بیماری
1 بیماری سفیدک داخلی(دروغی) 5 بوته میری یا مرگ گیاهچه
2 بیماری سفیدک سطحی 6 پژمردگی آوندی ناشی ازفوزاریوم
3 نماتد مولد غده ریشه 7 بیماری پژمردگی ناشی از ورتیسلیوم
4 ویروس موزائیک خیار 8 گالهای ناشی از آگروباکتریوم
همانطور که تکنولوژی دائماً در حال تغییر و به روز رسانی است، گلخانه ها نیز به مرور زمان تکامل پیدا کرده اند. با این حال سهولت در رشد گیاهان هدف نهایی همه ی گلخانه هاست.

با توجه به موضوعات مطرح شده مدیریت صحیح گلخانه ها به نحوی که بتوانند بهره وری و کیفیت را افزایش داده و منجر به کاهش هزینه شود امر بسیار مهم و ضروری است هوشمند سازی گلخانه ها، صاحبان گلخانه را در رسیدن به این مهم یاری می کند.

کمیت هایی همچون رطوبت، درجه حرارت، تهویه و مقدار CO2 در گلخانه های هوشمند محاسبه می شوند، همه این موارد به صورت دسته بندی شده در دسترس دارندگان گلخانه های هوشمند قرار دارد و آنها به سادگی می توانند معیارهای مختلف را مانیتور کنند.